Fatih Sultan Mehmed’in İtalya’dan İstanbul’a davet ettiği sanatçılardan ülkeleri hakkında istihbarat bilgileri topladığını biliyor muydunuz? Mesela Mateo di Pastı adlı Italyan sanatçı, papalığın askerleri tarafından sınırda Fatih’e bir mektup getirirken yakalanmış ve casusluk yapmakla yargılanmıştı.

İşte bir Rönesans masalı daha…

Peri masalı gibi ama gerçek bir masal aslında bu.Masal oluşu şundan: Beyinlerimiz öylesine dar ve karanlık bir mağara haline getirilmiş ki onun içerisine bir türlü sığamıyor tarihimiz.

Devam edelim mi biraz daha kafa göz yarmaya?

Mesela İstanbul’a çağrılan Gentile Bellini (canım şu Fatih’in meşhur ve muhteşem tablosunu yapan İtalyan ressam)10 ay kaldığı bu şehirde Sultanla öylesine samimileşmişti ki,ara sıra onunla beraber gezmeye çıkar ve İstanbul sokaklarını beraberce arşınlardı.

Size Jerry Brotton’dan söz etmiş miydim?Bu değerli İngiliz araştırmacısını basınımız 2004 yılında The Guardian’da yayınladığı bir belgeyle tanıdı.Brotton’un İngiliz arşivlerinden bulup çıkarttığı bu belgede 1588’de İngilizlerin İspanya’nın Yenilmez Armada’sı karşısında kazandıkları ilk zaferi,Cezayir’deki Osmanlı deniz kuvvetlerine borçlu olduğu yazılıydı.Yani İngilizlerin İspanya karşısında bellerini doğrultmaları bizim denizcilerimiz sayesinde gerçekleşmişti.

Brotton Oxford Üniversitesi tarafından yayınlanan The Renaissance Bazaar adlı çarpıcı incelemesinde de Rönesans’ın içerisindeki Osmanlı parmağını titizce deşifre ederek önümüze koyuyor.

İşte kitaptan akla zarar bir alıntı.Siz karar verin bunu okuduktan sonra,kim Rönesans’ın tarafında, kim karşısında:

“Trabzonlu Yorgo(George)1465’de Fatih’in yeni başkenti İstanbul’a vardı. Mehmed’in bilime düşkünlüğünü bilen Yorgo,klasik Yunan coğrafyacısı Batlamyus’un eserine şunları yazıp onu Sultan’a şu sözlerle ithaf etti:

-“hayatımda bilge bir krala[Fatih’i kastediyor]hizmet etmekten ve en yüce meselelerde felsefe yapmaktan daha hayırlı bir şey olmadığını düşünerek.”

Yorgo Aristo ile Eflatun’u karşılaştıran eserini de sultana takdim etti ve Fatih’e bir dizi mektup yazmka üzere Roma’ya döndü…Fakat Papa bu işlerden hiç mi hiç hoşlanmadı ve Yorgo’yu sultanla entelektüel flörtünden dolayı hapse attrıdı.”

Buyrun bakalım,Fatih mi daha ‘modern’,yoksa Papa cenapları mı?...

Kılıcını kavramış çelik bilekli Fatih’i anlattığımız kadar,zarif avucunda kılıçlaşan bir kalem tutan Fatih’i de anlatmak ve anlatmak mecburiyetindeyiz.Asker Fatih,devlet adamı Fatih,stratej Fatih…Eyvallah,ama aynı zamanda alim Fatih,şair Fatih,sufi Fatih ve aydın Fatih’i de anlamak ve anlatmak gerekmez mi?Üstelik de bilgi çağında Fatih’in bu yönüne olan ihtiyacımız had safhada değil mi?